ABS Nedir?
ABS sistemi (Anti-Lock Braking System), 1936 yılında geliştirilmiş olup otomobillerin manevralarını ve durma yeteneklerini sağlamak amaçlı ortaya çıkmıştır. Almanca ismi ise; Anrilockiersystem’dir. ABS sistemi, arabanın durma yeteneğini arttırmaktadır ayrıca sürücüye hakimiyet kazandırmaktadır. ABS ‘nin en bilinen yanı sürücülere, ani frenleme ve kontrollü frenleme imkanı sağlamasıdır. Bunlara ek olarak aracın kontrollü olarak yönlenmesini sağlamaktadır. ABS sisteminin patenti ilk olarak Almanya’da alınmıştır.
ABS sistemi, otomobillerde tekerleklerin çekiş kaybettiği durumlarda ve kilitlenmeye maruz kaldığı durumlarda; tüm tekerleklerin dönüm hızlarını algılar ve kontrollü bir sürüş imkanı sunar. ABS sistemi, her bir tekerleğin dönme hızını elektronik sensörler vasıtasıyla algılamaktadır. Böylece aracın savrulması veya yoldan çıkması tehlikelerine karşı önlem almaktadır.
Otomobilin kullanılması esnasında, sürücü ani fren yapınca; elektronik kontrol ünitesi ismi verilen ECU, kullandığı sinyalleri devreye sokar ve otomobilin fren basıncını ayarlar. Tekerleklere uygulanan değişik fren basınçları ile tekerleklerin kilitlenmesi önlenmiş olunur. Tekerleklerin kilitlenmesi, hidrolik kontrol ünitesi (HCU) vasıtasıyla komutları iletir.
ABS Nasıl Çalışır?
Otomobilin seyri esnasında fren pedalına eni ve sert olarak basıldığında, ABS otomatik olarak devreye girmektedir. ABS, güvenli bir sürüş sağlamak amaçlı geliştirilmiştir. ABS ile tekerleklere uygulanan fren basınçları ayarlanır ve tekerleklerin kilitlenmesinin önüne geçilir. Bu şekilde sürücü, yol kontrolünü kaybetmemiş olur. Tüm bu bilgileri özetlemek gerekirse; ABS, otomobilin 4 tekerleğinin fren basınçlarını birbirlerinden bağımsız olarak düzenlemektedir. Bu sistemle frenler, saniyenin 1/18’i kadar kısa tutulmuş olunur. Böylece darbeli olarak frenleme imkanı yaratılır, sonuç olarak sürücüler yön kabiliyetlerini kaybetmezler.
ABS’nin temel amacının, fren mesafesini kısaltmak olduğu düşünülmektedir. Ancak bu bilgi tam olarak doğru değildir. Çünkü ABS’nin asıl amacı, ani ve sert frenlemelerde sürücünün direksiyon hakimiyetini kaybetmemesini sağlamaktır. Arabanın fren mesafesi de elbette kısalmaktadır ancak asıl amaç bu değildir. 2. amaç fren mesafesinin kısaltılmasıdır. ABS, panikleme durumlarında kullanılan ani ve sert frenleme durumlarında, aracın tekerleklerinin kilitlenmesini önler ve sürücünün manevra kabiliyetini ona bırakır. ABS’li araçlarda dinamik sürtünmeden faydalanılarak; ABS’si olmayan araca kıyasla daha kısa mesafede durma imkanı sağlanır.
ABS Sisteminin Parçaları Nelerdir?
Kontrol Ünitesi Olan Hidrolik Ünite
Hidrolik ünite (ECU), motor kontrol ünitesinden gelmekte olan komutlar ile her bir tekerleğin fren silindir basıncını ayarlamaktadır. Bu ayarlama esnasında selenoid valfler kullanılmaktadır. Araç motorunun olduğu kısımda ana fren merkez silindiri ve tekerlek fren silindirleri arasındaki kısma konumlandırılmıştır. Bu kısımda olması vasıtasıyla, fren merkez silindiri ve tekerlek fren silindirlerine bağlılığı sağlayan bağlantılar kısa tutulmaktadır. Hidrolik üniteler, her bir tekerlekteki basıncı kontrol etmek amaçlı olarak giriş ve çıkış selenoid valflerine sahiptirler. ECU, bu kısımda önemli bir role sahip olup sistemin kontrol fonksiyonları ile birlikte tüm elektronik ve elektriksel görevleri yerine getirmektedir.
Tekerlek Hız Sensörü
ECU yani motor kontrol ünitesi, otomobilin tekerleklerinin hızını hesaplamak için tekerlek hız sensörlerinden gelmekte olan sinyallerden faydalanmaktadır. Bu konuda aktif ve pasif tekerlek hızları olmak üzere 2 prensip bulunmaktadır. Aktif olsun pasif olsun her iki hız çeşidi de tekerleklere temas etmeksizin yani manyetik alan ile tekerleklerin hızlarını ölçmektedir. Günümüzde daha çok aktif sensörler kullanılmaktadır. Aktif sensör çeşitleri, tekerleklerin hem dönüş yönünü hem de tekerleklerin hızlarını kontrol edebilmektedir.
Dört Tekerleğe Uygulanmış ve Arka İki Tekerleğe Uygulanmış Olan ABS’lerin Farkı Nedir?
Dört tekerleğe uygulanan ABS’nin amacı, otomobilin durma şartlarında kararlılık ve sürücünün manevra kabiliyetinde maksimum seviye sağlamaktadır. Dört tekerlekte de ABS uygulaması olan araçlarda, otomobillerin frenleme sistemleri dört tekerleğinde kilitlenmesini ayrı ayrı önlemektedir. Sürücü açısından ve otomobili yönlendirme açısından gelişmişlik sağlamaktadır. Bu sayede, frenleme için gerekli olan frenleme basıncı ayarlanır. Eğer yalnızca arka iki tekerlekte ABS var ise; bu durum genellikle kamyonet, minibüs ve spor taşıtlarda bulunmaktadır. Otomobilin yalnızca arka tekerleklerinde kilitlenmenin önüne geçilmiş olunur.
Eğer yalnızca arka iki tekerlekte ABS sistemi varsa; sürücü fren pedalına yüklenip tekerleklerin kilitlenmesine sebep olursa, 4 tekerlek ABS kadar etkili bir frenleme sistemi olmayacağını bilmesi gerekmektedir. Bu durumda sürücü, fren pedalına olan basıncı manuel olarak ayarlamalıdır. Çünkü ön tekerleklerinin dönmesine yetecek kadar frenleme yapması yeterli olacaktır. Böylelikle sürücü olan kişi, otomobili rahatlıkla istediği yöne doğru yönlendirebilir ve güvenli bir sürüşü sağlayabilir.
ABS’nin Çalıştığı Nasıl Anlaşılır?
Genellikle ABS’nin etkin olarak çalıştığı deneyimli sürücülerce fark edilmektedir. Eğer sürücü, fren pedalına ani ve sert bir biçimde basarsa; aracın mekanik olarak bir titreşime maruz kaldığını hisseder ve kendisine farklı gelecek o sesi duyar.
ABS’nin devreye girdiğini sürücü olan kişi, basınç dalgalanmaları ve fren pedalının sertleşmesiyle de hissedecektir. Sayılmakta olan bu olguların gerçekleştiği durumlarda, sürücünün ayağını fren pedalından çekmemesi gerekmektedir. Aynı kuvvette ve sertlikte fren pedalına basmaya devam etmelidir.
ABS Olan Araçlarda Yapılması ve Yapılmaması Gerekenler Nelerdir?
Arabalarda aslında dört tekerlekte de ABS’nin olması, aracın içinde olan kişilere güvenlik ve etkin bir performans sağlamaktadır. ABS olan araçlarda, güvenlik seviyesinin maksimize edilmesi için sürücü olan kişinin bu sistem hakkında yeterli seviyede bilgiye sahip olması önemlidir. Yukarıda sayılmakta olan önemli noktalara uyan sürücüler, güvenle yollarına devam ederler.
ABS’li olan araçlarda dikkat edilmesi gereken noktaları tekrar maddeler halinde ele alırsak;
- ABS çalışmaya başladığı zaman bunu hisseden sürücünün, ayağını fren pedalının üzerinde tutmaya devam etmesi gerekmektedir.
- Aracın yönlendirilmesi esnasında, ABS’nin uygun olarak çalışmaya devam edebilmesi için fren pedalına uygulanan basıncın ve sertliğin korunması gerekmektedir.
- Fren pedalında oluşan salınımların devamı esnasında, fren pompalamaktan kaçınılmalıdır.
- Sürücü, eğer otomobilin tekerleklerinde kilitlenme olduğunu hissederse; otomobilin sağlıklı olarak yönlendirilebilmesi açısından fren pedalını bir miktar bırakılması gerekmektedir. Bu miktar ayarı, ön tekerleklerin dönmeye başlamasına yetecek kadardır.
Comments 2